Μεσογειακός κήπος

Οι μεσογειακοί κήποι έχουν αναπτυχθεί στις ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου. Η Ελλάδα, η Ιταλία, η Νότια Γαλλία, η Ισπανία, η Κύπρος και η ευρωπαϊκή Τουρκία είναι χώρες με παρόμοιες κλιματολογικές συνθήκες. Σε γενικές γραμμές,  τα καλοκαίρια είναι ζεστά και ξηρά, ενώ οι χειμώνες είναι κρύοι και υγροί. Εκτός από τις περιοχές  που βρίσκονται στις ακτές της Μεσογείου, μεσογειακού τύπου κήποι έχουν αναπτυχθεί και σε περιοχές όπως η Καλιφόρνια, το Μεξικό και η Αυστραλία, που το κλίμα τους χαρακτηρίζεται μεσογειακό.

Παρόλο που η κάθε περιοχή έχει προσθέσει και διατηρήσει τα δικά της χαρακτηριστικά, ο μεσογειακός κήπος έχει συγκεκριμένα στοιχεία, υλικά και φυτά που τον χαρακτηρίζουν. Γενικά η αίσθηση που υπάρχει σε αυτούς τους κήπους είναι η ηρεμία και η επαφή με την φύση, χωρίς επιτηδευμένες εκπλήξεις. Τα φυτά αναπτύσσονται σχεδόν ελεύθερα χωρίς να κλαδεύονται σε ιδιαίτερα σχήματα και ο κήπος εναρμονίζεται πλήρως με το γύρω φυσικό περιβάλλον.

Η κατασκευή αναβαθμίδων είναι ίσως από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία των Μεσογειακών κήπων. Η ανάγκη για τη δημιουργία τους προέκυψε από το έντονο ανάγλυφο και τις απότομες κλίσεις του τοπίου. Η εσωτερική σκιασμένη αυλή είναι ένα ακόμα χαρακτηριστικό του μεσογειακού κήπου, αφού η σκιά των φυτών και των δέντρων είναι το φυσικό αντίδοτο στις  θερμές καλοκαιρινές ημέρες.
Αναπόσπαστο στοιχείο του μεσογειακού κήπου είναι και τα αναρριχώμενα φυτά που διακοσμούν πέργκολες και καθιστικά. Ο ελαιώνας, ο αμπελώνας και ο κήπος με τα εσπεριδοειδή ολοκληρώνουν την εικόνα του μεσογειακού κήπου.  Οι πήλινες γλάστρες και τα πιθάρια δεν είναι δυνατόν να λείπουν από κανένα κήπο ή αυλή της Μεσογείου, αφού κοσμούν πλακόστρωτα καθιστικά, λιθόστρωτα μονοπάτια ή αυλές με βότσαλο και χαλίκι. Διακοσμητικά κεραμικά και πέτρινα αγγεία, αγάλματα και πέτρινες κρήνες ενισχύουν τη θεατρικότητα του χώρου και αποτελούν σημεία προσοχής.
Τα χρώματα του μεσογειακού κήπου είναι κυρίως οι γήινες αποχρώσεις του πηλού και της τερακότας, το λαδί χρώμα της ελιάς, το πράσινο των  κυπαρισσιών αλλά και τα έντονα χρώματα της κάθε περιοχής. Στα Ελληνικά νησιά έντονο είναι το λευκό και το μπλε της θάλασσας, ενώ στους Ισπανικούς κήπους επικρατεί το κόκκινο-μπορντό, επιρροή από τους Μαυριτανούς. Την άνοιξη και το καλοκαίρι ο κήπος γεμίζει με όλα τα χρώματα των λουλουδιών, αντιγράφοντας εκείνες τις εποχές, την αφθονία της φύσης.

Θεωρητικά, όσα φυτά μπορούν να καλλιεργηθούν στο περιβάλλον και με τα χαρακτηριστικά που περιγράψαμε πιο πάνω, μέσα στα στενά πλαίσια ενός άρθρου, είναι δυνατόν να ονομαστούν μεσογειακά φυτά. Ορισμένα από αυτά είναι:

Δέντρα:
Αριά, Quercus ilex
Δάφνη του Απόλλωνα, Laurus nobilis
Eλάτη κεφαλληνιακή, Abies cephalonica
Ελιά, Οlea europaea
Κουκουναριά (Πεύκη), Pinus pinea
Κουμαριά, Arbutus unedo
Κουτσουπιά ή Κερκίδα, Cercis siliquastrum
Κυπαρίσσι, Cupressus sempervirens
Λεύκη, Populus alba
Μελικουκιά, Celtis australis
Πεύκο, Pinus halepensis
Πεύκο μαύρο, Pinus nigra
Πλατάνι, Platanus orientalis
Χαρουπιά ή Ξυλοκερατιά, Ceratonia siliqua

Θάμνοι:
Βιβούρνο κοινό, Viburnum tinus
Εχίνοπας, Genista monosperma
Ίλεξ, Ιlex aquifolium
Κίστος ή Λαδανιά, Cistus creticus
Λυγαριά, Vitex agnus-castus
Μυρτιά, Myrtus communis
Πικροδάφνη, Nerium oleander
Πουρνάρ,ι Quercus coccifera
Πυξός, Buxus sempervirens
Πυράκανθος, Pyracantha coccinea
Ροδιά, Punica granatum
Σπάρτο, Spartium junceum
Σχίνος, Pistacia lentiscus
Τεύκρο, Teucrium fruticans

Ποώδη:
Άλυσσο, Alyssum maritimum
Αντίρρινο, (Σκυλάκι) Antirrhinum majus
Άκανθα, Acanthus mollis
Αουμπριέτα, Aubrieta deltiodea
Βιολέτα, Matthiola incana
Γαρυφαλλάκι, Dianthus fruticosus
Γεράνι, Pelargonium zonale
Καλέντουλα, Calendula officinalis
Μπέλλα, Bellis perennis

Αναρριχώμενα:
Αγιόκλημα, Lonicera caprifolium
Αμπέλι, Vitis vinifera
Βουκανβίλλια, Bougainvillea splendens
Αγράμπελη, Clematis flammula
Kληματίδα, Clematis vitalpa
Περιπλοκάδα, Periploca greca

Βολβώδη:
Ανεμώνη, Anemone coronaria
Γάλανθος, Galanthus nivalis
Κολχικό, Clchicum autumnale
Κρόκος, Crocus vernus
Κυκλάμινο, Cyclamen persicum
Λευκόϊκο, Leucojum aestivum
Μούσκαρι, Muscari sp.
Νάρκισσος, Narcissus sp.
Υάκινθος ή ζουμπούλι, Hyacinthus sp.
Χιονόδοξα, Chionodoxa luciliae

Αρωματικά:
Αναγαλίδα, Anagalis arvensis
Βασιλικός, Ocimum basilicum
Δεντρολίβανο, Rosmarinus officinalis
Θρούμπι, Satureia thymbra
Θυμάρι, Thymus officinalis
Κάπαρη, Capparis spinosa
Λεβάντα, Lavandula stoechas
Μαντζουράνα, Origanum majorana
Ρίγανη, Origanum vulgere
Σμυρνιό, Smyrnium olusatrum
Ύσοπος, Hyssopus officinalis
Φασκόμηλο ή αλιφασκιά, Salvia officinalis

Έφη Νυδριώτη
Γεωπόνος ΓΠΑ – M.Sc. Αρχιτέκτων Τοπίου