ΡΟΥΣΚΟΣ

Γνωρίζετε ότι ο Ρούσκος (Λαγομηλιά) ονομάζεται στα αγγλικά Butcher’s broom, (η σκούπα του χασάπη) επειδή οι χασάπηδες χρησιμοποιούσαν σκούπες από κλαδιά ρούσκου κατά τον Μεσαίωνα;

Ρούσκος - Ruscus aculeatus

Ρούσκος - Ruscus aculeatus

Ο Ρούσκος ο κεντρωτός (Ruscus aculeatus L.), γνωστός λαϊκά και σαν Λαγομηλιά, είναι ένας αρκετά κοινός, αειθαλής θάμνος της οικογένειας των Λιλιειδών, ενδημικός στις μεσογειακές περιοχές από τις Αζόρες μέχρι το Ιράν. 

Είναι ένας πολυετής θάμνος  ύψους 25 μέχρι 100 εκατ., ο οποίος εμφανίζει θηλυκό και αρσενικό γένος σε δύο διαφορετικά φυτά. Και τα δύο γένη έχουν λεία, στρογγυλά σκουρο-πράσινα στελέχη. Δύσκολα μπορούμε να δούμε τα φύλλα του και αυτό που εννοούμε σαν φύλλα είναι, στην πραγματικότητα διακλαδώσεις, μερικά τροποποιημένα στελέχη, σε σχήμα λογχοειδές, με μυτερές αγκαθωτές άκρες. Τα άνθη είναι πρασινωπά και ελάχιστα ευδιάκριτα. Τα θηλυκά άνθη είναι εφοδιασμένα με έξι λοβούς, που έχουν στο εσωτερικό τους τρεις μικρότερους. Τα αρσενικά έχουν ενωμένους τους τρεις στήμονες. Το πιο σπουδαίο και θελκτικό μέρος του φυτού είναι ο καρπός, ένα μικρό απύρηνο χυμώδες κόκκινο σφαιρίδιο. Όταν είναι σε πλήρη ανάπτυξη μοιάζει με μία μικρή μπάλα κολλημένη στο κέντρο του ψευδόφυλλου. Οι καρποί αυτοί ωριμάζουν το φθινόπωρο, ωστόσο μένουν προσκολλημένοι στο φυτό όλο το χειμώνα και αυτή είναι η αιτία που το φυτό αυτό συλλέγεται σαν διακοσμητικό για να χρησιμοποιηθεί χριστουγεννιάτικες συνθέσεις όπως το γκι και το ου.

Κατά τον Μεσαίωνα οι νεαροί βλαστοί του ρούσκου σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης τρώγονταν όπως το σπαράγγι, με το οποίο είναι σχεδόν συγγενικά φυτά, και στην Ιταλία μάτσα από ώριμα κλαδιά γίνονταν φρόκαλα για το σκούπισμα των πατωμάτων. Λέγεται ότι ιδιαίτερα οι χασάπηδες χρησιμοποιούσαν τέτοιες σκούπες για να καθαρίσουν τα υπολείμματα από τα σφάγια και από εκεί προέρχεται και η αγγλική ονομασία του φυτού, "Butcher’s broom", (η σκούπα του χασάπη). Στην Αγγλία μερικές φορές ονομάζεται Knee Holly, αν και δεν υπάρχει κανενός είδους συγγένεια με το πραγματικό Holly (αρκουδοπούρναρο). Το όνομα Knee Holly φαίνεται πως του έχει αποδοθεί επειδή φθάνει σε ύψος έως το γόνατο του ανθρώπου (αν και σποραδικά βρέθηκαν είδη που φθάνουν σε ύψος το ένα μέτρο), και στη ομοιότητά του με το αληθινό Holly, (ilex -αρκουδοπούρναρο) το οποίο είναι επίσης αγκαθωτός πολυετής θάμνος με σφαιρικούς κόκκινους καρπούς.

Ο ρούσκος επίσης έχει μεγάλη ιστορία για τη χρήση του στη βοτανική ιατρική. Κατά τον πρώτο αιώνα ο Διοσκουρίδης το αναφέρει ως καθαρτικό και διουρητικό. Το δέκατο έβδομο αιώνα ο βοτανολόγος Nicholas Culpeper πρότεινε ένα αφέψημα από τη ρίζα για πόση και ένα κατάπλασμα από τους καρπούς και τα φύλλα για να διευκολύνει το δέσιμο των σπασμένων οστών. Όμως, το φάρμακο αυτό δεν έγινε ποτέ δημοφιλές ούτε στην Ευρώπη ούτε στην Αμερική και σπάνια σημειώνεται στις επίσημες φαρμακευτικές αναφορές. Ο ρούσκος δεν χρησιμοποιείται σήμερα πολύ, αλλά θεωρείται ότι έχει θετική επίδραση στους κιρσούς και τις αιμορροΐδες, Στην ευρωπαϊκή παράδοση, τα υπέργεια τμήματα αλλά και η ρίζα συνιστούνται σαν διουρητικά και καθαρτικ