Κάνοντας γλυπτό ένα τοπίο σοβαρά τραυματισμένο...

Από την Αττική στο... Παρίσι οι δημιουργίες των Νέλλας Γκόλαντα και Ασπασίας Κουζούπη Tου Νικου Βατοπουλου Επί δύο μήνες στο Παρίσι, στο κτίριο της Fondation Hellenique της Cite Universitaire, η έκθεση με τον αινιγματικό τίτλο «Υβριδικά Τοπία» ξεδίπλωνε μια αφήγηση, στην οποία κυρίαρχο ρόλο έπαιζε η διάνοια του αρχιτέκτονα αντιμέτωπη με ένα τοπίο υπό διαμόρφωση. Είναι η κλασική διήγηση, στην οποία ο έλλογος άνθρωπος παρεμβαίνει και αναδιατυπώνει τον χώρο. Με μια μεγεθυσμένη γλυπτική κίνηση, τραυματισμένα τοπία κάνουν το τραύμα τους πλεονέκτημα και επαναπροσδιορίζονται έχοντας χωνεμένο πλέον στο DNA τους την εξόρυξη των μαρμάρων ή τη χάραξη ενός αυτοκινητοδρόμου. Είναι η ιστορία των (μη ενεργών) λατομείων Διονύσου στην Πεντέλη και το κομμάτι Αττικής Οδού - Δυτικής Περιφερειακής Υμηττού, στο ύψος της Κατεχάκη, όπου σε μήκος 8 χιλιομέτρων έχει γίνει μια εκτεταμένη εγκατάσταση σύγχρονης τέχνης με υλικό ό,τι περίσσεψε από την κατασκευή του έργου. Είναι μια άλλη προσέγγιση στην ανακύκλωση των υλικών, όπου πρώτο ρόλο παίζει η λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο πέταγμα του ανθρώπινου μυαλού και στην πίστη που επενδύει στη φύση. Σμιλεύοντας πληγές Είναι δύο ελληνικά έργα, που γνωρίζουν και διεθνή αναγνώριση, δημοσιευμένα στον ειδικό ξένο Τύπο και με διακρίσεις ως φιναλίστ σε διεθνή βραβεία για το αστικό τοπίο. Στο Παρίσι, έγινε μία εξαρχής επαναδιατύπωση αυτών των δύο προτάσεων με σκοπό η ίδια η έκθεση να είναι ένα αυτοτελές έργο. «Εκθεση, βέβαια, δεν είναι η σωστή απόδοση, μιας και πρόκειται κατά κύριο λόγο για μια φωτογραφική, σκηνογραφική ή μάλλον «κριτική εγκατάσταση» ενός μέρους της δουλειάς της γλύπτριας τοπίου Νέλλας Γκόλαντα και της αρχιτέκτονος τοπίου Ασπασίας Κουζούπη», λέει η Βάσια Καρκαγιάννη-Καραμπελιά, που διδάσκει σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου Παρίσι 4 στη Σορβόννη. Η Νέλλα Γκόλαντα είναι μία tοtal artist που προχωράει τη δημιουργία της σχεδόν με χειρωνακτικό τρόπο. Τα χέρια της είναι τα χέρια μιας γλύπτριας, νευρώδη, υπερκινητικά. Δεν υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που να παρεμβαίνουν σε τόσο μεγάλες υπαίθριες εκτάσεις, όπως τα πρώην λατομεία Διονύσου (ή πριν από χρόνια στην Αιξωνή), να τα σκανάρουν από μια οπτική γωνία πτηνού, να προχωρούν σε διάγνωση χειρουργού και να τα αναδιαμορφώνουν χωρίς να αρνούνται την παθογένειά τους. Τα τοπία που προκύπτουν από αυτή τη δημιουργική διαδικασία είναι νέα ως προς τη γλυπτική τους δομή και τον ιδεολογικό προσανατολισμό τους αλλά παλαιά, δηλαδή γνώριμα, ως προς τα εγγενή χαρακτηριστικά τους. Σε βάθος χρόνου Η Γκόλαντα έχει το χάρισμα να μπορεί να βλέπει τη μεγάλη κλίμακα σε βάθος χρόνου. Παίρνει τις πέτρες και τα μάρμαρα, τα φυσικά κοιλώματα και τα αδρανή υλικά, και τα «ξαναδένει» σε συνθέσεις άλλοτε σκληρές και άλλοτε λείες, σε σύνολα που αν μη τι άλλο προκαλούν σκέψη και συχνότερα συναίσθημα. Είναι ποίηση να βλέπει κανείς αδρανή υλικά να μεταμορφώνονται σε εικαστικές εγκαταστάσεις στα πρανή ενός αυτοκινητόδρομου με την πόλη να απλώνεται από κάτω. Στον ήλιο τα υλικά ασημίζουν, τη νύχτα η πόλη λαμπυρίζει. Είναι η αστική μαγεία που αγαπούν οι μοναχικοί οδηγοί. Αυτό είναι μία σκηνή από τη Δυτική Περιφερειακή Υμηττού. Η Νέλλα Γκόλαντα δουλεύει μαζί με την Ασπασία Κουζούπη. Είναι μάνα και κόρη. Αυτές οι δύο γυναίκες που μαστορεύουν την πέτρα στις κρυφές απεραντοσύνες στα πέριξ της Αθήνας, έχουν θέση και όραμα για ένα κομμάτι της γλυπτικής - αρχιτεκτονικής δημιουργίας, που, στην Ελλάδα, είναι η αλήθεια, δεν είναι ούτε διαδεδομένο ούτε ιδιαίτερα αναγνωρισμένο. Η Ασπασία Κουζούπη είναι αρχιτέκτων ειδικευμένη στη διαμόρφωση τοπίων, ένας άνθρωπος ιδιαίτερα δημιουργικός με υψηλή αισθητική. Στην έκθεση στο Παρίσι (έληξε στις 25 Μαρτίου), η Ασπασία Κουζούπη ανέλαβε ένα σημαντικό κομμάτι, σε συνεργασία με τον Χριστόφορο Κατσαρό που είχε τη γενική επιμέλεια. Αυτό που μοιάζει να έχει επιπλέον σημασία για το κοινό είναι οι ανεξάντλητες δυνατότητες που δίνει σήμερα η τέχνη, η οικονομία, η τεχνολογία για ένα εξορθολογισμένο και ταυτόχρονα καλλιτεχνικά σηματοδοτημένο τοπίο γύρω από μια μεγάλη πόλη με τα σύνθετα καθημερινά προβλήματα. Η Νέλλα Γκόλαντα και η Ασπασία Κουζούπη, με τη δημιουργική εμπειρία τους, μας δείχνουν ένα δρόμο, μέσα από τις αδιάφορες πέτρες προς την εμπειρία της συγκίνησης. Μέσα από ένα «Πανόραμα» Η Βάσια Καρκαγιάννη –Καραμπελιά, που περιηγήθηκε την έκθεση στο Παρίσι, μας δίνει τη δική της εμπειρία: «Εκείνο που εντυπωσιάζει ακόμα και τον απλοϊκό θεατή όταν εισέρχεται στον εκθεσιακό χώρο, είναι η κεντρική κατασκευή, είδος “κυκλικού πανοράματος” (εκθεσιακή πρακτική η οποία εμφανίστηκε στο Παρίσι του 19ου αιώνα για να σβήσει με την ανακάλυψη του κινηματογράφου) που επεξεργάστηκε εδώ η Ασπασία Κουζούπη με τη βοήθεια της φωτογράφου Γιοχάνας Βέμπερ. Χάρις σ’ αυτή την περίτεχνη κυκλική κατασκευή στο μέσον μιας καθ’ όλα πολιτισμένης, αστικής κλειστής αίθουσας, μεταφερόμαστε μακριά, στην Ελλάδα και στα λατομεία του Διονύσου, στο επίκεντρο μιας άγριας φύσης που φέρει ωστόσο σαφή τα ίχνη της ανθρώπινης εργασίας στα σπλάχνα της εδώ και χιλιάδες χρόνια, ανάμεσα σε χαμηλούς λόφους και σύννεφα και πιο πέρα μια απέραντη θάλασσα».