Στολίστε, φυτέψτε, τελειώσατε!

Του ΗΛΙΑ ΚΑΝΤΑΡΟΥ Φωτογραφίες: ΑΚΗΣ ΟΡΦΑΝΙΔΗΣ Αυτά τα Χριστούγεννα επιλέξτε ένα ζωντανό δέντρο. Οχι απαραίτητα έλατο. Στα φυτώρια μπορείτε να βρείτε κέδρους, τούγιες, κυπαρίσσια. Μερικά μάλιστα, όπως οι λεμονιές οι πορτοκαλιές και οι νεραντζιές, που είναι μεσογειακά θα εγκλιματιστούν ευκολότερα. Αφήστε που είναι ήδη στολισμένα με τους καρπούς τους. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να βάλετε μερικά λαμπάκια και να τα φυτέψετε στον κήπο σας μετά τις γιορτές. Χριστουγεννιάτικο δέντρο: πλαστικό, φυσικό ή σε γλάστρα; Δύσκολη η απάντηση στο κλασικό ερώτημα των γιορτών περί χριστουγεννιάτικου δέντρου. Αν η σύγκριση γίνει μεταξύ ενός κομμένου φυσικού δένδρου και ενός καλής ποιότητας πλαστικού, που μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για αρκετά χρόνια, τότε τόσο από οικονομικής όσο και από περιβαλλοντικής άποψης, θα έλεγα πλαστικό. Αν όμως η σύγκριση γίνει μεταξύ ενός φυσικού δένδρου σε γλάστρα, που μπορεί είτε να επαναχρησιμοποιηθεί είτε να μεταφυτευθεί στον κήπο μας ή κάπου αλλού και ενός πλαστικού, για τους ίδιους λόγους, θα σας συνιστούμε να προτιμήσετε σαφώς φυσικό. Ας δούμε, λοιπόν, την κάθε περίπτωση ξεχωριστά. ΑΝ ΠΑΡΕΤΕ ΔΕΝΤΡΟ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΑ Εάν θέλουμε ένα δένδρο σε γλάστρα (το συνιστώ ανεπιφύλακτα) θα πρέπει να γνωρίζουμε τα παρακάτω: Μην το «κλέψετε» από το φυσικό του περιβάλλον Αυτό απαγορεύεται και υπάρχουν και κυρώσεις από το δασαρχείο της περιοχής εφόσον αυτό γίνει αντιληπτό. Ενα δένδρο σε γλάστρα, άλλωστε, κοστίζει πολύ λίγο και μπορούμε κάλλιστα να το προμηθευτούμε από κάποιο από τα εκατοντάδες νόμιμα φυτώρια της χώρας μας. Δέντρο δεν είναι μόνο το έλατο Η επιλογή του είδους του δέντρου που θα αγοράσουμε, θα πρέπει να γίνει και με γνώμονα το τι θα το κάνουμε μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων. Αν λοιπόν μας λείπει κάποιο καρποφόρο ή καλλωπιστικό δένδρο, θα μπορούσαμε κάλλιστα να το προμηθευτούμε στις γιορτές, να το στολίσουμε και μετά να το μεταφυτεύσουμε στον κήπο μας. Ετσι, εκτός από το έλατο, το οποίο έχει ανάγκη από κρύο και υγρασία για να ζήσει, μπορούμε κάλλιστα να αγοράσουμε κάποιο άλλο δένδρο με λιγότερες απαιτήσεις και να το στολίσουμε, όπως π.χ. κάποιο πεύκο, κάποιο κυπαρίσσι, κάποια τούγια, ακόμη και μια πορτοκαλιά, μια λεμονιά, ένα κουμκουάτ κ.λπ. Μακριά από το καλοριφέρ Ας δούμε όμως τι θα πρέπει να κάνουμε για το έλατό μας όσο το έχουμε στολισμένο στο σπίτι μας ώστε να το διατηρήσουμε ζωντανό και μετά τις γιορτές. Μακριά από πηγές θερμότητας, τακτικό πότισμα (1 - 2 φορές την εβδομάδα, ανάλογα και με το χώμα του) και κάθε 15 - 20 ημέρες, μερικές σταγόνες από κάποιο υγρό βιολογικό λίπασμα μέσα στο νερό ποτίσματος. Αν έχετε μεγάλο μπαλκόνι θα είναι καλύτερα να το στολίσετε έξω, κοντά στο παράθυρο σας. Ετσι και θα το απολαμβάνετε αλλά και δεν θα υποβάλετε το φυτό στο σοκ που θα υποστεί όταν το μετακινήσετε από το ζεστό περιβάλλον του σαλονιού στο μπαλκόνι ή τον κήπο σας. Αν επιλέξουμε να το κρατήσουμε μέσα, μετά τις γιορτές και πριν το βγάλουμε έξω στον κήπο ή στο μπαλκόνι μας, επειδή θα έχει συνηθίσει στις υψηλές θερμοκρασίες του σπιτιού μας, θα ήταν καλύτερα αρχικά να το μεταφέρουμε για κάποιες μέρες σε κάποιο φωτεινό χώρο στον οποίο η θερμοκρασία να είναι κοντά στους 10° C. Ετσι μειώνουμε τις συνέπειες του στρες από την απότομη αλλαγή θερμοκρασίας (μέσα - έξω). Φυτέψτε το την άνοιξη στο κήπο σας Την άνοιξη, μπορούμε ή να το μεταφυτεύσουμε απευθείας στο έδαφος ή να του αλλάξουμε γλάστρα εφόσον αυτό απαιτείται (εάν οι ρίζες του βγαίνουν από τις τρύπες που έχει η βάση της γλάστρας). Πιθανόν να χρειαστεί να κάνουμε και κάποιους ψεκασμούς (με βιολογικά σκευάσματα) εφόσον προσβληθεί από κάποια ακάρεα ή και μύκητες. Η ξήρανση κάποιων κλάδων μάλλον θα οφείλεται στη θερμοκρασία και στην απευθείας έκθεσή του στον ήλιο. Εφόσον είναι ακόμη σε γλάστρα, η μεταφορά του σε πιο δροσερό μέρος που δεν έχει απευθείας έκθεση στον ήλιο μπορεί να σταματήσει το πρόβλημα. Λεμονίτσα στολισμένη.... Εφόσον επιλέξουμε να στολίσουμε ως χριστουγεννιάτικο δένδρο κάποιο από τα εσπεριδοειδή (πορτοκαλιά, λεμονιά, μανταρινιά, κ.λπ.) θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας τα παρακάτω: 1. Στις βόρειες περιοχές της χώρας αλλά και στις υπόλοιπες ορεινές όπου η θερμοκρασία τον χειμώνα πέφτει κάτω από τους 0° C για αρκετές μέρες, δεν μπορούν να ζήσουν έξω. Γι' αυτό και θα πρέπει να τα κρατήσουμε μέσα στο σπίτι, ως φυτά εσωτερικού χώρου, τουλάχιστον για τους ψυχρούς μήνες. 2. Στις υπόλοιπες περιοχές όπου η θερμοκρασία είναι υψηλότερη, έχουμε την επιλογή είτε να τα μεταφυτεύσουμε στο έδαφος είτε να τα διατηρήσουμε στη γλάστρα σε κάποιο εξωτερικό χώρο -ώστε να τα ξαναχρησιμοποιήσουμε την επόμενη χρονιά- είτε, τέλος, να τα διατηρήσουμε ως φυτά εσωτερικού χώρου. 3. Τα εσπεριδοειδή είναι ευαίσθητα στο κρύο. Ακόμα και στις ζεστές περιοχές, όταν βρίσκονται σε εξωτερικό χώρο, ιδιαίτερα σε γλάστρα, θα πρέπει τις κρύες νύχτες να τα προστατεύουμε καλύπτοντάς τα με κάποιο πλαστικό, ψάθα, κ.λπ. Η ιδανική θερμοκρασία για την φυσιολογική ανάπτυξή τους είναι ανάμεσα στους 13° και τους 30° C. Αντέχουν όμως και σε μικρότερες ή υψηλότερες θερμοκρασίες. Αρχίζουν να έχουν προβλήμα σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 38° C (ιδιαίτερα όταν η υγρασία είναι χαμηλή) και σε θερμοκρασίες χαμηλότερες των 0° C. 4. Η μεταφύτευση στο έδαφος ή η μεταφορά τους σε μεγαλύτερη γλάστρα -εφόσον απαιτείται- είναι σωστό να γίνει τους ανοιξιάτικους μήνες (Μάρτιο - Ιούνιο). Μέχρι τότε, διατηρήστε τα κοντά σε παράθυρο ώστε να παίρνουν το απαραίτητο φως και μακριά από πηγές θερμότητας (π.χ. καλοριφέρ, τζάκια). 5. Οι ανάγκες τους σε νερό, σαφώς τους θερμότερους μήνες είναι μεγαλύτερες, αν όμως βρίσκονται σε γλάστρα και σε εσωτερικούς χώρους, θα πρέπει να ελέγχουμε την υγρασία του χώματος τακτικά και να τα ποτίζουμε ανάλογα. Μία έως δύο φορές την εβδομάδα είναι αρκετές. Τον χειμώνα είναι καλύτερα να ποτίζουμε τις πιο θερμές ώρες, το καλοκαίρι το βράδυ, που είναι πιο δροσερά. 6. Η λίπανσή τους, ιδιαίτερα σε αυτά που παραμένουν σε γλάστρα, θα πρέπει να βασίζεται σε κάποιο υδατοδιαλυτό βιολογικό λίπασμα. Μερικές σταγόνες κάθε 10 - 15 στο νερό ποτίσματος, είναι αρκετές. 7. Τα φυτοπροστατευτικά προβλήματα που μπορεί να παρουσιάσουν τα «γλαστρικά» εσπεριδοειδή μας θα είναι κυρίως την άνοιξη. Τα βιολογικά σκευάσματα για την υπαίθρια παραγωγή τους, είναι το ίδιο κατάλληλα και γι' αυτά. Και μια πρόταση προς κάθε «ενδιαφερόμενο». Τι θα λέγατε αν μαθητές, γονείς και δάσκαλοί μετά τις γιορτές, σε συνεργασία με τις δασικές υπηρεσίες, συγκέντρωναν τα ελατάκια σε γλάστρες και έκαναν ένα Σαββατοκύριακο μια προσπάθεια αναδάσωσης; Εξω γίνεται, γιατί όχι και σε μας; ΑΝ ΕΠΙΛΕΞΕΤΕ ΚΟΜΜΕΝΟ ΦΥΣΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ Εαν παρ' όλα αυτά αποφασίσετε να αγοράσετε φυσικό κομμένο δέντρο πρέπει να ξέρετε μερικά πράγματα τόσο πριν όσο και μετά την εγκατάσταση του στο σπίτι σας. Ζητήστε να δείτε τη σφραγίδα: Σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Διεύθυνση Διαχείρισης Δασών και Δ.Π.: «Σε κάθε δενδρύλλιο θα πρέπει να προσδένεται ειδική μολυβδοσφραγίδα πλησίον της κορυφής του. Στη συνέχεια, τα δενδρύλλια θα σφραγίζονται με τη δασική σφύρα στη επιφάνεια τομής.» (Νομοθετικό πλαίσιο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Διεύθυνση Διαχείρισης Δασών και Δ.Π.) Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να προμηθευτούμε τα κομμένα δένδρα από πλανόδιους ή σταθερούς πωλητές που δεν έχουν τις παραπάνω προδιαγραφές. Θα έλεγα μάλιστα, σε περίπτωση που πέσει στην αντίληψή μας πώληση δένδρων χωρίς τα απαραίτητα νομοποιητικά έγγραφα, να επικοινωνήσουμε άμεσα με την πλησιέστερη δασική υπηρεσία του νομού μας, ώστε να επιληφθεί του θέματος. Είναι, πιστεύω, το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε για να σταματήσουμε την παράνομη υλοτόμηση των ελληνικών δασών. Αφού λοιπόν δούμε ότι το δένδρο μας έχει υλοτομηθεί νόμιμα, πριν το αγοράσουμε θα πρέπει να προσέξουμε να είναι φρεσκοκομμένο, έτσι ώστε να μπορέσει να διατηρηθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αυτό μπορούμε να το εξακριβώσουμε αρχικά κουνώντας το ελαφρά. Αν πέφτουν οι βελόνες του, σημαίνει ότι ή έχει κοπεί πριν από αρκετό καιρό ή έχει διατηρηθεί με λάθος τρόπο. Επίσης, αν οι βελόνες του είναι αφυδατωμένες και σπάνε αντί να λυγίζουν μετά μια μικρή πίεση, είναι μια ακόμη απόδειξη που επιβεβαιώνει ότι δεν είναι φρεσκοκομμένο. Θέλει ιδιαίτερη φροντίδα για να διατηρηθεί Εάν η τομή της βάσης του δεν είναι αρκετά νωπή, με ένα πριόνι κόβουμε ένα κομμάτι 5 πόντων περίπου. Στη συνέχεια, τοποθετούμε το δένδρο στη βάση του -κυκλοφορούν στην αγορά- και ρίχνουμε νερό έτσι ώστε η τομή του να βρίσκεται πάντα βυθισμένη σε αυτό. Εναλλακτικά ένας κουβάς, κατάλληλου μεγέθους ανάλογα με το δένδρο μας, γεμάτος με κάποιο αδρανές υλικό (π.χ. πέτρες) και νερό, μπορεί να παίξει το ρόλο της βάσης. Χρησιμοποιώντας χλιαρό νερό (30° C περίπου), έχουμε καλύτερη απορρόφησή του από τον κορμό έως και 50% παραπάνω. Οσο περισσότερο νερό απορροφάει το δένδρο μας, τόσο περισσότερο διατηρείται ζωντανό και χλωρό. Εάν στο σπίτι μας έχουμε κατοικίδια, θα πρέπει η βάση του να είναι σκεπασμένη. Οι ρητίνες που βγαίνουν από την τομή του δένδρου και διαλύονται στο νερό είναι τοξικές για τα «περίεργα» κατοικίδιάμας. Μακριά από το τζάκι Η τοποθέτησή του εντός του σπιτιού μας θα πρέπει να είναι μακριά από πηγές θερμότητας, καλύτερα κοντά σε ένα παράθυρο ώστε να είναι πιο δροσερά και πιο φωτεινά. Το έλατο, όπως και άλλα κωνοφόρα, έχουν ανάγκη από κρύο. Τα κωνοφόρα, λόγω των ρητινών που περιέχουν, είναι αρκετά εύφλεκτα, ιδιαίτερα όταν είναι ξερά· ως εκ τούτου, μακριά από το τζάκι και καλής ποιότητας λαμπιόνια ώστε να μην υπερθερμαίνονται και βραχυκυκλώνουν. Οταν δεν είμαστε σπίτι, καλύτερα να μην λειτουργούν. Τέλος, μετά τις γιορτές, μην επιχειρήσετε να το κάψετε στο τζάκι σας. Ολα τα κωνοφόρα λόγω των ρητινών και πάλι είναι αρκετά «εκρηκτικά» κατά την καύση. Θα σας πρότεινα τον κορμό -αφού τον καθαρίσετε από κλαδιά- να τον χρησιμοποιήσετε σαν πάσαλο υποστύλωσης για κάποιο φυτό στον κήπο ή το μπαλκόνι, οι δε βελόνες είναι πολύ καλό φυσικό προϊόν για την οξίνιση του εδάφους (π.χ. στις φτέρες), αλλά πάντα με μέτρο.