Γνωριμία με ένα φυτό: Μανταρίνι εναντίον καρκίνου

Οι μικροί πορτοκαλί καρποί, εκτός από νόστιμοι και αρωματικοί, ανήκουν και στις αντιοξειδωτικές τροφές. Του ΗΛΙΑ ΚΑΝΤΑΡΟΥ
Η μανταρινιά, όπως και τα υπόλοιπα εσπεριδοειδή, κατάγεται από την ανατολική Ασία (Κίνα, Ινδονησία κ.α.), όπου και καλλιεργούνταν αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν φτάσει στην Ευρώπη. Οσον αφορά τη χώρα μας, οι πρώτες αναφορές ανάγονται στο 1829, οπότε αναφέρεται πως την έφερε στον Πόρο ο Ρώσος ναύαρχος Χέιδεν.
Σήμερα η καλλιέργειά της στην Ελλάδα καλύπτει έκταση περίπου 57.000 στρεμμάτων. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Αργολίδα, με 19.200 στρέμματα, και ακολουθούν Αρτα, Λακωνία, Χανιά, Κορινθία, Θεσπρωτία, Αιτωλοακαρνανία, Μεσσηνία κ.λπ. Στην αγορά βρίσκει κανείς από τον Οκτώβριο έως και τον Απρίλιο πολλές ποικιλίες και υβρίδια, οι κυριότερες εκ των οποίων είναι οι εξής:
α. Το κοινό μεσογειακό μανταρίνι (Citrus deliciosa), με καρπούς που ωριμάζουν από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο. Διακρίνεται για τον λεπτό φλοιό κιτρινοπράσινου χρώματος, με σάρκα χυμώδη, πολύ αρωματική και γλυκιά, που όμως έχει πολλούς σπόρους (σπέρματα). Κάποτε ήταν η μόνη που καλλιεργούνταν στη χώρα μας, αλλά σήμερα εκτοπίζεται συνεχώς από τις άσπερμες ποικιλίες. Πλέον συναντάται κυρίως στη Χίο, την Κάλυμνο και την Κρήτη.
β. Οι κλημεντίνες (Citrus reticulata) Αλγερίου, Ισραήλ, Πόρου, Ρόδου κ.λπ. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους με σφαιρικό, πεπλατυσμένο σχήμα. Η επιδερμίδα τους είναι λεπτή, πορτοκαλοκόκκινη, που χαλαρώνει κατά την ωρίμαση, ενώ η σάρκα τους είναι αρωματική, γλυκιά και άσπερμη ή ολιγόσπερμη. Με πορτοκαλί καρπούς, που ωριμάζουν από Οκτώβριο μέχρι Ιανουάριο, είναι η πλέον διαδεδομένη ποικιλία στην Ελλάδα.
γ. Τα σατσούμα (Citrus unshiu), τα οποία στην Ελλάδα καλλιεργούνται σε περιορισμένες εκτάσεις. Με καταγωγή από την Ιαπωνία, η ποικιλία αυτή έχει μικρούς έως μεγάλους σφαιρικούς καρπούς, πεπλατυσμένους, άσπερμους, αρκετά γλυκούς και ελαφρώς υπόξινους. Ο φλοιός τους είναι λεπτός, πορτοκαλί χρώματος, ο οποίος χαλαρώνει κατά την ωρίμαση. Ωριμάζουν από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο.
δ.Τα Ενκορ (Εncore), μια όψιμη ποικιλία που ωριμάζει από το Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους και η επιδερμίδα τους πορτοκαλοκίτρινη. Η σάρκα τους είναι πλούσια σε χυμό, γευστική, αλλά με πολλά σπόρια.
ε. Τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική είναι η Ορτανικ (Citrus reticulata). Μια μεσοπρώιμη ποικιλία, με πολλά σπέρματα, που ωριμάζει από τον Ιανουάριο μέχρι το Φεβρουάριο. Ο καρπός της είναι μεγάλος και πλακέ. Εχει σάρκα ζουμερή, γευστική και αρκετά αρωματική.
Στο χώμα ή σε γλάστρα
Η μανταρινιά είναι ένα πολύ όμορφο δέντρο. Ως καλλωπιστικό φυτό, μπορεί να φυτευτεί σε μεγάλη γλάστρα, χωρίς να έχει μεγάλες ανάγκες σε φροντίδα. Από την άλλη, στο χώμα θέλει ζεστό κλίμα και θερμοκρασίες που το χειμώνα δεν πρέπει να πέφτουν κάτω των -2° C. Σε περιπτώσεις, δε, που η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους -5° C, η μανταρινιά αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης (καλό είναι σε αυτές τις περιπτώσεις να προστατεύουμε τους κορμούς των δέντρων, ιδιαίτερα αν είναι νεαρής ηλικίας, με κάποιο αντιπαγετικό υλικό. Σε περιοχές με ζεστό κλίμα και υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία, οι καρποί είναι μεγαλύτερου μεγέθους και με περισσότερο χυμό, ενώ όταν, κατά την ωρίμαση των καρπών, ο καιρός είναι ζεστός, η γεύση τους είναι πολύ καλύτερη.
Προτιμά ηλιόλουστες και απάνεμες ζώνες και σε περίπτωση ισχυρών ανέμων κάποιος φυτοφράχτης, φυσικός ή τεχνητός, μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα. Είναι δέντρο που προτιμά γόνιμα εδάφη, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και με πολύ καλή στράγγιση. Αντιθέτως, αντιμετωπίζει προβλήματα σε εδάφη συνεκτικά και βαριά -που δεν αερίζονται-, καθώς και σε αυτά που περιέχουν υψηλά ποσοστά ασβεστίου και αλάτων.
Τι προσέχουμε
Οταν προμηθευόμαστε μανταρίνια από την αγορά, θα πρέπει η επιδερμίδα τους να μην έχει κηλίδες, να είναι ελαστική και λαμπερή και να μην είναι ιδιαίτερα κολλημένη στη σάρκα τους. Σε θερμοκρασία περιβάλλοντος διατηρούνται για 2 με 3 ημέρες, ενώ στο οικιακό ψυγείο μέχρι 10 ημέρες.
Πλούσια σε βιταμίνες
Τα μανταρίνια είναι πλούσια σε βιταμίνες A, B και C, σε καροτενοειδή και κάλιο (βοηθά στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης). Είναι πολύ υγιεινά φρούτα: περιέχουν τη μεγαλύτερη ποσότητα της αντιοξειδωτικής ουσίας ζεαξανθίνης και, σύμφωνα με δύο ιαπωνικές μελέτες, η συχνή κατανάλωσή τους μειώνει τις πιθανότητες να προσβληθεί κάποιος από καρκίνο του ήπατος, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά και διαβήτη.