Πρώτο βραβείο διαγωνισμού Μουσείο Τέχνης Κληροδοτήματος Πινώ στο Παρίσι .Αρχιτέκτων Ταντάο Αντο

(http://en.wikipedia.org/wiki/Tadao_Ando

Το Δεκέμβριο του 2001, το περιοδικό Architectural Record , επίσημο όργανο του Αμερικανικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτόνων, δημοσίευσε τις βραβευθείσες λύσεις των διαγωνισμών του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης και του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του κληροδοτήματος Πινώ στο Παρίσι  (Pinault- πρόεδρος των Pinault/Printemps/Redoute - Gucci)  . Ο τρόπος παρουσίασης , σε δυό μικρά πληροφοριακά άρθρα αλλά με τις μακέτες δίπλα-δίπλα (σσ28,29 υπογεγραμμένα από Tony Illia και Robert Such αντίστοιχα) , δίνει στον  με κριτικό μάτι διακείμενο αρχιτέκτονα αναγνώστη  ένα  έναυσμα για περαιτέρω κριτικές παρατηρήσεις και αισθητικές εκτιμήσεις.

Απ’ότι γνωρίζουμε ο κατά τα συνήθη «επικοινωνιοκότατος» κος. Μπερνάρ Τσούμι έχει αποφύγει συστηματικά να δημοσιοποιήσει και δημοσιεύσει ο ίδιος τη βραβευθείσα λύση του (Τσούμι –Φωτιάδη τυπικά) στον Διεθνή Τύπο , το δε έγκριτο και αρχαιότερο αρχιτεκτονικό περιοδικό στον κόσμο, δεν θα έκανε πιστεύω την παράλληλη δημοσίευση με το Μουσείο Πινώ αν δεν υπήρχε κάποιος βαθύτερος λόγος . Που όπως θα δούμε, υπάρχει , και σημαντικός : Τα  δυό μουσειακά   συγκροτήματα είναι συγκρίσιμα λόγω μεγέθους , συγκυριών , και φοβερά επιλήψιμων  ομοιοτήτων. Τα του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης τα γνωρίζει ήδη το ενδιαφερόμενο Ελληνικό κοινό από τον Ελληνικό τύπο (βλ. πχ γράμματα γράφοντος «Καθημερινή»,  άρθρα άλλων σε «Αυγή», «Ελευθεροτυπία»  κτλ.) . Όμως δεν έχει αντιμετωπιστεί κριτικά μέχρι τώρα το θέμα της συλληπτικής συνθετικής πατρότητας του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης , και το κριτικό θέμα που εγείρεται με τις «σκανδαλώδεις» ομοιότητές  του με το Μουσείο Πινώ, κάτι που αναντίρρητα θα συζητηθεί πολύ μελλοντικά, ιδίως αν το Μουσείο της Ακρόπολης πραγματοποιηθεί ,  μας αφορά σαν Έλληνες και άπτεται άμεσα της ευθύνης μας στον παγκόσμιο πολιτισμό , την αρχιτεκτονική και πολιτιστισμική  μας φερεγγυότητα . .

Ας πάμε λοιπόν σε βαθύτερα νερά. Στόν κλειστό  διαγωνισμό του μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του κληροδοτήματος Πινώ  στο Παρίσι, το πρώτο βραβείο πήγε στον διακεκριμένο Ιάπωνα αρχιτέκτονα Ταντάο Αντο  που έχει τιμηθεί με το Βραβείο Πριτσκερ 1995 και το Χρυσό Μετάλλιο του Αμερικανικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτόνων  2002  . Προτάσεις είχαν επίσης υποβάλλει  οι διεθνούς φήμης αρχιτέκτονες Manuelle Gautrand, Rem Koolhaas, MVRDV, Steven Holl και  Dominique Perrault.   Με την πρώτη   αλλά έμπειρη ματιά , η βραβευθείσα λύση τού Ταντάο Αντο είναι  σχεδόν ίδια κι’ απαράλλαχτη με τη λύση του πρώτου βραβείου του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Τα συλληπτικά διαγράμματα των δυό συνθέσεων (Παρτί ), το «τριγωνικό» του γενικού ογκοπλαστικού και η τοποθέτηση του ορθογωνικού τρίτου ορόφου σε σχέση με αυτό,  ο αριθμός των ορόφων, η σχέση της μιας πλευράς του συγκροτήματος με τον ελεύθερο χώρο(δέντρα), τα  πανόμοια τριγωνικά υαλοστεγασμένα «αίθρια» , και  πάνω απ’ όλα το γυάλινο  κλουβί  που στέφει το σύνολο (να στεγάσει τα «υπό ευκταία επιστροφή» μάρμαρα του Παρθενώνα το ένα , τους ήδη υπάρχοντες πίνακες της συλλογής Πινώ το άλλο), οπωσδήποτε ξεσηκώνουν ερωτηματικά για την «κατά διαβολική σύμπτωση» ομοιότητα των λύσεων. Οπωσδήποτε στον καλό τυπικό αναγνώστη εγείρονται τα ερωτηματικά ποιος πήρε από ποιόν  ,  ακόμη κι’αν γνωρίζει ή τυχαίνει να έχει αδιάσειστα στοιχεία για την ηθική διάσταση του ενός από τους δύο , π.χ ότι  ο Ταντάο  Αντο έδωσε όλη την αμοιβή του απ’το βραβείο Πρίτσκερ στα θύματα των σεισμών του Κόμπε , ότι υπηρετεί την αρχιτεκτονική μέσα από ένα πρίσμα «χωρο-ποιητικής ευλάβειας» χωρίς «καραγκιοζιλίκια και κόμικς-(αν υπάρχουν σήμερα «Ελληνικές» χωροποιητικές αρετές στον κόσμο τις έχει ο Ταντάο Αντο και μερικοί άλλοι, πάντως όχι ο κύριος Τσούμι και οι υπό των εδώ εξουσιαζόντων υποστηριζόμενοι και προωθούμενοι εκάστοτε «σταρ»)-  ,  και ότι στην παρούσα ιστορική στιγμή κατέχει την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία ως ο «των αρχιτεκτόνων αρχιτέκτων» και  κατ’εξοχήν δημιουργός μουσείων (π.χ Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης – Φόρτ Γουώρθ , Μουσείο στο Σέντ. Λούης , Μουσείο Τέχνης Ναοσίμα κτλ. )  . Η   εκπληκτική  ομοιότητα των λύσεων, ιδίως του γυάλινου κλουβιού , επιτρέπει τα ακόλουθα : Στο μουντό Παρίσι, η αποζήτηση «αέρινης» και με φυσικό φωτισμό λύσης , είναι πιο λογική από την περίπτωση της Αθήνας, που οπωσδήποτε είναι δυνατό η αίθουσα των Μαρμάρων να αποβεί «θερμοκήπιο» παρά τα όσα  ίσως ήθελε προτάξει κανείς για ύαλο-τεχνολογικά θαύματα(σε χώρες που η αρχιτεκτονική τεχνολογία είναι ξενόφερτη, πολύ σύντομα οι τεχνολογικές λύσεις μετά την πρώτη βλάβη καταδικάζονται στην φθορά και   καταρράκωση). Αν ήθελε δε να προτάξει κανείς ότι το γυάλινο κλουβί-στέμμα , δεν είναι παρά «μόδα της εποχής», ή κομμάτι της πιο σύγχρονης μουσειακής τυπολογίας, και ότι   όπως ο Παρθενώνας ήταν το αποκορύφωμα της εξέλιξης της τυπολογίας του Δωρικού ναού, δηλαδή , ότι σε γενική ιδέα, κάτοψη κτλ. ήταν ίδιος με όλους τους άλλους δωρικούς ναούς, έτσι και το μουσείο της Ακρόπολης είναι εκλέπτυνσης μιας συγκεκριμένης τυπολογίας ή «μόδας», τότε   θα αντιπροτείνονταν, ότι δυστυχώς, η λύση για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, δεν είναι «αποκορύφωμα» ή και απλώς «βελτίωση» της όποιας προσπάθειας «εκλέπτυνσης» της τυπολογίας    Μουσείο μετά γυάλινου κλουβιού εις το δώμα , αλλά βαρβαρότητα και εκχυδαϊσμός !  Το  Μουσείο Πινώ , που προγραμματίζεται να τελειώσει το 2006  ,  κολυμπάει  στο πάρκο, δίπλα απ’τα νερά του Σηκουάνα στο  Ile Seguin , ενώ το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης   , συνορεύει με τους πίσω ακάλυπτους πολυκατοικιών και μπουγάδων ( που βέβαια δεν τις δείχνει ο Τσούμι στη μακέτα που υπέβαλε στον διαγωνισμό- όπως έκαναν οι άλλοι  που συμμετείχαν  ) και δεν   δείχνει τα τουριστικά λεωφορεία και τα αυτοκίνητα που αναμφισβήτητα θα παρκάρουν ένα γύρω μια και δεν επιτρέπει το ακατάλληλο οικόπεδο ικανή πρόβλεψη πάρκινγκ-δείτε τι συμβαίνει ήδη στην είσοδο της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων . Γεννάται λοιπόν το τελικό ερώτημα : τι αγόρασε   το υπουργείο πολιτισμού με τα τόσα εκατομμύρια που πέταξε ; Η κριτική απάντηση , με βάση τα μέχρι τώρα υπάρχοντα στοιχεία σύγκρισης , δηλαδή τις δυο μακέτες και τα της έρευνας στον φάκελο του γράφοντος , είναι απλή : ένα  κακέκτυπο  ενός «παρτί»(Partis/διάγραμμα σύλληψης) και μιας λύσης που κατά «διαβολική σύμπτωση» έτυχε να έχει γίνει τις ίδιες εκείνες μέρες για κάποιον κλειστό διαγωνισμό κάποιων άλλων ( ο διαγωνισμός  Πινώ άρχισε Ιανουάριο 2001 και το αποτέλεσμα ανακοινώθηκε 25 Οκτ.2002) . Και ο μεν διαγωνισμός Πινώ αποφασίστηκε από τον ίδιο τον  κύριο Πινώ, αφού του υπεβλήθησαν οι πέντε λύσεις και αφού πήρε τη συμβουλή κάποιων συμβούλων (   δεν γνωρίζουμε ποιοι ήταν οι σύμβουλοί του , αλλά αν υπάρχει κάποια «διαρροή» και κάποιος γνώριζε τη λύση του Αντο,  σ’αυτούς τους συμβούλους ίσως θα πρέπει να αναζητηθεί-γιατί αμφιβάλλω αν ο Πινώ θα ήθελε το μουσείο του να γίνει ίδιο με κάποιο άλλο και να στέλνει φωτογραφίες της λύσης που διάλεξε για αντιγραφή ). Το επιχείρημα της «τυχαίας σύμπτωσης», ότι δηλαδή  διαφορετικοί  πολιτισμοί δημιούργησαν τυχαία πανομοιότυπες  μορφές σε διαφορετικά μέρη του κόσμου (π.χ μαίανδρος σε Ελλάδα και Περού), δεν ισχύει στην Ιντερνετική εποχή μας.

Πιστεύω ότι το θέμα αυτό μόλις ανοίγει. Και πιστεύω ότι οφείλονται  απαντήσεις από τους «συγγραφείς» του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης αλλά και άμεση ματαίωση της ανέγερσης ενός κτηρίου, που εάν είχε υποβληθεί ως λύση φοιτητή θα είχε απορριφθεί ως «συλληπτική παραχάραξης» (Plagiarism-αδίκημα που  υπογραμμίζεται στους καταλόγους των έγκυρων αρχιτεκτονικών σχολών  του κόσμου, συνεπάγεται μηδενισμό της πρότασης και σε ορισμένες περιπτώσεις αποβολή απ’το πρόγραμμα  )

Αντώνης Κ.Αντωνιάδης  

βλ. επίσης και :  "Αυγή"-28-4-2002 , σ. 33