Kάκτοι και παχύφυτα για αμελείς κηπουρούς

της Ελευθερίας Σπαντιδάκη

Οι κάκτοι και τα παχύφυτα είναι φυτά με ιδιαίτερη εμφάνιση και χαρακτηριστικά. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι οι απαιτήσεις τους σε νερό είναι περιορισμένες και έχουν τη δυνατότητα να επιβιώνουν μόνα τους σε μεγάλες περιόδους ξηρασίας και κάτω από έντονη ηλιοφάνεια.

Βασικά χαρακτηριστικά
Οι κάκτοι κατάγονται από περιοχές της βόρειας και της νότιας Αμερικής. Αναπτύσσονται σε περιοχές με μεγάλη ξηρασία, αλλά και σε εδάφη πλούσια σε οργανικά στοιχεία. Υπάρχουν εκατοντάδες είδη κάκτων με διάφορα μεγέθη και σχήματα, αντί για φύλλα φέρουν αγκάθια και έχουν συνήθως ιδιαίτερα εντυπωσιακά λουλούδια, που εμφανίζονται όταν φτάσουν σε κατάλληλη ηλικία, συνήθως αρκετά χρόνια μετά τη φύτευσή τους. Πολλά από τα είδη τους ανθοφορούν στην καρδιά του χειμώνα.
Τα παχύφυτα βρίσκονται στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη και αναπτύσσονται σε πολύ διαφορετικές μεταξύ τους συνθήκες. Είναι φυτά που έχουν τη δυνατότητα να αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες νερού στους ιστούς τους, καθώς τα περισσότερα είδη τους αναπτύσσονται σε περιοχές με έντονη ξηρασία. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι προσαρμόζονται σε τελείως διαφορετικές συνθήκες από αυτές του τόπου καταγωγής τους. Δεν χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα ή προστασία, γι’ αυτό και είναι από τα είδη που χρησιμοποιούνται στις «πράσινες» ταράτσες.


Πώς θα τα καλλιεργήσετε
Μπορείτε να παράγετε κάκτους και παχύφυτα από σπόρο ή μοσχεύματα ή να προμηθευτείτε έτοιμα φυτά. Η καλλιέργειά τους δεν είναι δύσκολη, αρκεί να γνωρίζετε κάποιους βασικούς κανόνες:
• Αρχικά θα χρειαστείτε ένα καλό μείγμα χώματος με πολύ καλή στράγγιση και πλούσιο σε οργανική ουσία. Στο εμπόριο θα βρείτε έτοιμα κατάλληλα μείγματα, αν όμως θελήσετε να το φτιάξετε μόνοι σας, ανακατέψτε ένα μέρος τύρφης, ένα μέρος άμμου και ένα μέρος κηπευτικού χώματος.
• Αν βάλετε τα φυτά σε γλάστρες, φροντίστε να παρέχουν πολύ καλή στράγγιση. Επειδή οι κάκτοι αναπτύσσονται αργά, φυτέψτε τους σε μικρές ανάλογα με το μέγεθος του φυτού γλάστρες και τοποθετήστε τις, μέσα ή έξω, σε σημεία με έντονη ηλιοφάνεια.
• Η μεταφύτευση των κάκτων και των παχύφυτων γίνεται μόνο όταν κρίνεται απαραίτητο. Καλό είναι να γίνεται νωρίς την άνοιξη και να αποφεύγεται το πότισμα για δέκα ημέρες περίπου, μέχρι το φυτό να αρχίσει να αναπτύσσει ρίζες. Μετά από τρεις ή τέσσερις μήνες, μπορείτε να λιπάνετε τους κάκτους με λίπασμα πλούσιο σε φώσφορο και κάλιο.
• Η λίπανση των κάκτων και των παχύφυτων μπορεί να γίνεται 2-3 φορές το χρόνο με υγρό λίπασμα, το οποίο καλό είναι να έχετε αραιώσει αρκετά.
• Οι κάκτοι και τα παχύφυτα θα πρέπει να τοποθετούνται σε σημεία με αρκετό ήλιο. Σε εσωτερικούς χώρους, θα πρέπει να τοποθετούνται σε σημεία με αρκετό φυσικό φωτισμό και καλό αερισμό, ενώ στους εξωτερικούς χώρους καλό είναι να επιλέξετε σημεία προστατευμένα από το πολύ κρύο και τη βροχή.
• Οι κάκτοι είναι φυτά που δεν έχουν ιδιαίτερα προβλήματα από ασθένειες και προσβολές εντόμων. Πιθανά προβλήματα μπορεί να προκύψουν από τον τετράνυχο, που εμφανίζεται εάν υπάρχει κακός εξαερισμός σε συνδυασμό με έντονη ξηρασία. Πιο σπάνια δημιουργούνται προβλήματα από κάμπιες και σαλιγκάρια. Τα παχύφυτα είναι ακόμα πιο ανθεκτικά σε προσβολές και έντομα.

Πόσο νερό χρειάζονται;
• Η καλύτερη μέθοδος για να ξέρετε πόσο συχνά θα ποτίζετε αυτά τα φυτά είναι να τα παρατηρείτε για να καταλάβετε τις ανάγκες τους. Την περίοδο της ανάπτυξής τους, άνοιξη και καλοκαίρι, πρέπει να ποτίζετε περίπου μία φορά την εβδομάδα αν τα φυτά βρίσκονται σε εξωτερικό χώρο και περίπου μία φορά στις δέκα ημέρες αν βρίσκονται μέσα στο σπίτι.
• Προτιμότερο είναι να τα ποτίζετε νωρίς το πρωί και να αποφεύγετε τις ημέρες με κρύο ή βροχή. Το πότισμα θα πρέπει να είναι πλούσιο, αλλά προσέξτε να μην καταβρέχετε το φυτό.
• Τα συχνά και μικρά ποτίσματα δημιουργούν προβλήματα στα παχύφυτα και τους κάκτους, γιατί δεν τους επιτρέπουν να αναπτύξουν βαθύ ριζικό σύστημα.
• Πολύ σημαντικό για την εξέλιξη των φυτών είναι να μην αφήνετε να λιμνάζει νερό στο πιατάκι της γλάστρας τους.
• To χειμώνα αποφύγετε τα ποτίσματα, εκτός αν έχετε είδη που αναπτύσσονται τότε. Έτσι, όταν αγοράζετε κάκτους, μην ξεχνάτε να μάθετε την ονομασία τους (για να μπορείτε να βρείτε εξειδικευμένες πληροφορίες), αλλά και να ρωτήσετε ποια είναι η περίοδος της ανάπτυξής τους.
• Καλό είναι, πάντως, να έχετε στο μυαλό σας ότι είναι προτιμότερο οι κάκτοι και τα παχύφυτα να μείνουν χωρίς νερό παρά να ποτιστούν περισσότερο από ό,τι χρειάζονται.

Μια διακοσμητική πρόταση
Φυτέψτε παχύφυτα σε φαρδιά ποτήρια ή βάζα από γλυκά. Τοποθετήστε στον πάτο του βάζου γύρω στα 3 εκ. λεπτό χαλίκι. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και χαλίκι σε διαφορετικά χρώματα για πιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Από πάνω τοποθετήστε μια στρώση άμμου και μετά ρίξτε περίπου 5 εκ. χώμα εμπλουτισμένο με τύρφη. Στη συνέχεια, φυτέψτε το είδος του παχύφυτου ή του κάκτου που επιθυμείτε και είναι κατάλληλο για το μέγεθος του δοχείου που διαλέξατε και προσθέστε επιφανειακά λίγη ακόμα άμμο. Μην ξεχνάτε ότι το πότισμα σε αυτά τα φυτοδοχεία πρέπει να είναι πολύ αραιό, αφού δεν υπάρχουν τρύπες για αποστράγγιση.

Για να μην κινδυνέψετε από τα αγκάθια
Όταν μεταφυτεύετε τους κάκτους, θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τα αγκάθια, που, αν είναι λεπτά, απομακρύνονται δύσκολα από το δέρμα ή μπορεί να προκαλέσουν κνησμό. Όταν ασχολείστε με αυτούς, φοράτε πάντα γάντια κηπουρικής. Αν όμως δεν έχετε, ένας πρακτικός τρόπος για να μπορείτε να τους πιάνετε είναι να διπλώσετε αρκετές φορές ένα φύλλο εφημερίδας, ώστε να δημιουργηθεί ένα παχύ στρώμα και να δημιουργήσετε με αυτό ένα είδος λαβίδας.

Όλα για τους κάκτους

Κάκτους και παχύφυτα θα βρείτε σε όλα τα ενημερωμένα κέντρα κήπου και σε μεγάλα ανθοπωλεία. Πληροφορίες για όσα θα θέλατε να ξέρετε για αυτά τα ιδιαίτερα είδη μπορείτε να πάρετε από τα κέντρα κήπου που θα προμηθευτείτε τα φυτά ή τους σπόρους. Επιπλέον, μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σε διάφορες ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο, όπως π.χ. στο http://cactus.thelo.gr, ή να επικοινωνήσετε με το μη κερδοσκοπικό σύλλογο συλλεκτών «Ελληνική Εταιρεία Κάκτων και άλλων Παχύφυτων» στο e-mail: eekap.cactus@gmail.com.